Hội Trí thức khoa học và công nghệ trẻ Việt Nam
Sự vận động của kinh tế toàn cầu dưới tác động của các đột phá công nghệ, đặc biệt là trí tuệ nhân tạo (AI), đang đặt ra yêu cầu tái cấu trúc các mô hình hợp tác quốc tế. Song song đó, quan hệ Việt Nam - Hàn Quốc, với nền tảng tin cậy chính trị và sự gắn kết kinh tế sâu sắc, đang sở hữu một dư địa lớn để nâng cấp hợp tác lên tầm cao mới.
Trong bối cảnh này, các cộng đồng trí thức có sự am hiểu sâu sắc về cả hai quốc gia nắm giữ vai trò then chốt. Sự kiện hội thảo sắp tới của Hội Cựu du học sinh nhận học bổng Chính phủ Hàn Quốc là một dấu mốc quan trọng, một cơ hội để đánh giá lại vai trò và phương thức hoạt động, từ đó hoạch định một chiến lược phát triển bài bản hơn, nhằm góp phần cụ thể hóa tầm nhìn chiến lược của lãnh đạo hai nước.
Chủ trương của Đảng và Nhà nước Việt Nam luôn xác định khoa học công nghệ và nguồn nhân lực chất lượng cao là quốc sách hàng đầu. Các chính sách và nghị quyết về phát triển đội ngũ trí thức đã khẳng định vai trò tiên phong của lực lượng này trong việc tiếp thu, làm chủ công nghệ và nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia.
Lực lượng trí thức được đào tạo bài bản tại các quốc gia phát triển như Hàn Quốc chính là một nguồn vốn xã hội (social capital) quý giá. Đây không chỉ là tập hợp các cá nhân có chuyên môn cao, mà còn là những "đại sứ tri thức", những cầu nối văn hóa và kinh tế hiệu quả nhất, có khả năng chuyển hóa kiến thức và mạng lưới quốc tế thành những giá trị cụ thể cho đất nước.
Trên thế giới, nhiều quốc gia đã rất thành công trong việc biến các mạng lưới cựu du học sinh thành một công cụ chiến lược phục vụ phát triển. Phân tích một số mô hình điển hình có thể mang lại những bài học giá trị:
Mô hình Australia Awards Alumni: Chính phủ Úc đầu tư bài bản vào việc duy trì mạng lưới cựu sinh viên toàn cầu. Họ không chỉ tổ chức các sự kiện kết nối mà còn tài trợ các dự án nhỏ do cựu sinh viên khởi xướng, tập trung vào các lĩnh vực ưu tiên phát triển tại quê hương của họ. Mạng lưới này hoạt động như một kênh tham vấn chính sách và triển khai các sáng kiến phát triển hiệu quả.
Mạng lưới cựu du học sinh MEXT (Nhật Bản): Mạng lưới này có cấu trúc chặt chẽ ở nhiều quốc gia, đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy hợp tác học thuật, R&D và chuyển giao công nghệ giữa Nhật Bản và các nước đối tác. Nhiều hiệp hội doanh nghiệp được hình thành từ chính mạng lưới này, tạo ra các kênh giao thương bền vững.
Điểm chung của các mô hình thành công là: (1) Có một khung khổ tổ chức chuyên nghiệp và thường có sự bảo trợ chính thức từ chính phủ; (2) Hoạt động có mục tiêu rõ ràng, gắn với các ưu tiên phát triển quốc gia; (3) Tạo ra giá trị thiết thực cho thành viên thông qua các chương trình cố vấn, tài trợ và kết nối kinh doanh.
Đối chiếu với kinh nghiệm quốc tế, có thể phân tích thực trạng của cộng đồng cựu du học sinh Hàn Quốc tại Việt Nam như sau:
Lợi thế (Strengths): Sở hữu một mạng lưới nhân sự chất lượng cao, đa ngành, có sự am hiểu sâu sắc và mối quan hệ sẵn có với các đối tác Hàn Quốc. Nhiều thành viên đã khẳng định được vị thế và tầm ảnh hưởng trong xã hội.
Điểm yếu (Weaknesses): Hoạt động còn phân mảnh, chủ yếu dựa trên các mối quan hệ cá nhân. Thiếu một khung khổ pháp lý và tổ chức đủ mạnh để triển khai các hoạt động quy mô lớn. Nguồn lực cho các hoạt động chung còn hạn chế.
Cơ hội (Opportunities): Chính sách của cả hai chính phủ đều ủng hộ mạnh mẽ việc tăng cường hợp tác. Nhu cầu kết nối công nghệ và giao thương giữa doanh nghiệp hai nước ngày càng lớn.
Thách thức (Threats): Sự cạnh tranh từ các mạng lưới và hiệp hội khác. Nếu không có một chiến lược hoạt động đủ hấp dẫn và thực chất, mạng lưới có nguy cơ bị "chảy máu chất xám" hoặc hoạt động kém hiệu quả.
Thách thức lớn nhất là chuyển đổi từ mô hình hoạt động tự phát, phi chính thức sang một cấu trúc có tổ chức, có chiến lược và tạo ra giá trị bền vững.
Dựa trên các phân tích trên, các giải pháp chiến lược sau đây được đề xuất:
Thứ nhất, kiến tạo một khung khổ pháp lý và tổ chức chuyên nghiệp.
Điều kiện tiên quyết là hoàn thiện các thủ tục pháp lý để Hội có tư cách pháp nhân đầy đủ. Điều này không chỉ giúp các hoạt động được chính danh mà còn tạo điều kiện thuận lợi cho việc huy động nguồn lực và hợp tác với các tổ chức khác. Song song đó, cần xây dựng một nền tảng quản trị số (digital platform) để kết nối thành viên và quản lý hoạt động một cách minh bạch, hiệu quả.
Thứ hai, triển khai các chương trình hành động chiến lược và thiết thực.
Thay vì các sự kiện đơn lẻ, cần xây dựng các chương trình thường niên, có mục tiêu rõ ràng, tập trung vào ba trụ cột chính:
Đối thoại chính sách & Công nghệ: Tổ chức các diễn đàn thường niên, nơi các chuyên gia có thể thảo luận và đưa ra các khuyến nghị chính sách về các lĩnh vực hợp tác trọng điểm (AI, bán dẫn, kinh tế xanh).
Xúc tiến thương mại & Đầu tư: Chủ động xây dựng các sự kiện kết nối cung - cầu, hỗ trợ các doanh nghiệp của thành viên tìm kiếm đối tác và cơ hội tại thị trường Hàn Quốc và ngược lại.
Phát triển nguồn nhân lực: Triển khai các chương trình cố vấn (mentorship) và đào tạo kỹ năng cho thế hệ du học sinh trẻ, đảm bảo sự kế thừa và phát triển bền vững của mạng lưới.
Thứ ba, xây dựng cơ chế huy động nguồn lực và hợp tác đa bên.
Để đảm bảo tính bền vững, Hội cần đa dạng hóa nguồn tài chính thông qua phí thành viên, tài trợ từ doanh nghiệp và sự hỗ trợ từ các quỹ phát triển của cả hai chính phủ. Đồng thời, cần chủ động hợp tác với các hiệp hội doanh nghiệp, các viện nghiên cứu và các trường đại học để tạo ra một hệ sinh thái hỗ trợ toàn diện.
Việc phát huy hiệu quả nguồn lực trí thức trẻ được đào tạo ở nước ngoài là một bài toán chiến lược đối với mọi quốc gia đang phát triển. Đối với quan hệ Việt Nam - Hàn Quốc, cộng đồng cựu du học sinh chính là nguồn vốn xã hội vô giá, là chất xúc tác cho những bước phát triển đột phá trong tương lai.
Vì vậy, yêu cầu cấp thiết đặt ra là cần có một sự chuyển đổi về tư duy và phương thức hành động: từ những kết nối cá nhân đơn lẻ đến việc kiến tạo một hệ sinh thái hợp tác có tổ chức, chuyên nghiệp và bền vững. Việc đầu tư vào việc xây dựng và củng cố mạng lưới này không chỉ mang lại lợi ích cho các thành viên, mà còn là một khoản đầu tư chiến lược, góp phần hiện thực hóa các mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và làm sâu sắc hơn nữa mối quan hệ Đối tác Chiến lược Toàn diện Việt Nam - Hàn Quốc.
Tác giả: ThS. Đặng Xuân Hòa
Ủy viên Ban chấp hành, Hội Trí thức khoa học và công nghệ trẻ Việt Nam
Phó Chủ tịch, Hội Cựu du học sinh nhận học bổng Chính phủ Hàn Quốc tại Việt Nam
Những tin cũ hơn